علی خانی و برند خسته؛ سنگ، رسانه و قطار!

دنیای تبلغات- امیرحسین نوریان- نقد هفته (این مطلب در روزنامه فرصت امروز سه شنبه ۹۴/۴/۲۳ چاپ نیز منتشر شده است)-

• ماه عسل این روزا حال خوبی ندارد و مورد هجمه زیادی قرار گرفته است. این هجمه اما ربطی به خوب و بدی برنامه ندارد که اتفاقا با همه مشکلاتش سالهاست در مقام قیاس بهترین برنامه تلویزیونی ایران است و مسیر آزمئن و خطای خوبی را طی کرده و حالا جای خوبی ایستاده که دلایلش را خواهم گفت. ولی هر چه هست برخی حرف های امسال برند برنامه را آسیب زده و به چالش کشیده است.
• سالها پیش نقد مفصلی راجع به اجرای خیلی بد احسان علی خانی نوشتم. که آن موقع جوان بود و خام و تمام هدفش دیده شدن خودش بود. این بود که از وقتی پایش را به صحنه می گذاشت و روی آنتن می رفت، تا دقایقی در حضور مهمانها وقت را صرف صاف و صوف کردن پاچه شلوار و آستین و کت و نوع نشستن و گاهی غباروبی و کرک زدایی از خودش می کرد. دستانش را بی دلیل حرکت می داد و خلاصه برای جذاب شدن در قاب دوربین اشتباهات عجیب زیاد می کرد.
• به مرور اما، اجرایش بهتر شد و کمتر به خودش می پرداخت. اما مشکل اساسی دیگری پیدا کرد و آن این بود که رقابت بین پرسونال برند علیخانی –که برند شده بود- و برند ماه عسل، برای علیخانی به یک چالش اشتباه تبدیل شد و اولویت و هماهنگی این دو برند را نتوانست مدیریت کند و درچار سردرگمی شد. مستعصل ماند که خودش مهم تر است یا ماه عسل؟ و این برای سال بعدش شد چالش جدی برنامه. این شد که بر خلاف ماهیت برند ماه عسل تصمیم گرفت. ماه عسل قرار بود قصه واقعی آدم هایی باشد که در مقام مهمان برنامه، قهرمان واقعی آن قصه بودند و همه مردم هم عاشق قصه و قهرمان. و این فرمول ساده آنقدر جایش خالی بود که برنامه موفق شد و به یکی از پر مخاطب ترین برنامه های تاریخ تلویزیون ایران تبدیل شد. (این همان المان هایی است که در مطلب قبل در خصوص فقدانش (قهرمان و قصه) نوشتم و سینمای ما به دلیل همین فقدان حقیر و نحیف شده است.)
• علی خانی اما در آن برنامه چهارسال پیشش اشتباه استراتژیک بزرگی کرد. اینکه برای پیروزی در جدال پرسونال برندش و برند ماه عسل، خودش را انتخاب کرد. این بود که در گپ و گفت هایش با قهرمانان واقعی، آنها را تحقیر می کرد. به آنها می خندید و مسخره شان می کرد و با نگاه از بالا به قهرمانان و قصه های نابشان، تلاش می کرد در آن تایم محدود، بجای قهرمان واقعی، خودش قهرمان برنامه و مردم شود. این اشتباه تا آنجا بود که حتی در ظواهر هم این نیت را نتوانست پنهان کند و خودش روی صندلی چرخان سفید رنگ با ارتفاعی بیشتر می نشست و مهمانها در مقابلش بر روی مبل کوچک مشکی ثابت. بینشان هم خط قرمز پهنی کشیده شده بود.

• حالا اما علیخانی بزرگ شده و پخته. یاد گرفته که ارتقاء برندش در زیر سایه ارتقاء برند ماه عسل رخ خواهد داد. این است که پوزیشنش را، هم در کلام و هم در دکور همسان و هم تراز مخاطبان کرده. بیشتر ساکت است و اتفاقا به درستی، به روایت کمک می کند. حالا فهمیده که قهرمان واقعی هرچه بزرگتر شود، همه آن را به حساب انتخاب و پرداخت داستانش توسط او می گذارند. اشتباهات گل درشت آن موقع اش مثل فیلم کوتاهی است که یک فیلم ساز برای اولین بار می سازد. که می رود سراغ حرکات عجیب دوربین، قاب های نا نتعارف و… و آنقد می خواهد خودش را فیلم ساز نشان دهد که از خود فیلم چیزی نمی ماند و درک نمی شود. ولی وقتی بزرگ شدند می فهمند نه حضور دوربین و نه هیچ المان دیگری در بهترین شرایط اصلا نباید به چشم بیاید. این است که اعتقاد دارم پس از سالها انتقادات جدی ام به این برنامه، امسال ماه عسل و علیخانی را در بهترین فرمتش در قیاس با سالهای قبل می دانم. بماند که هنوز گاهی حداقل برای پشت صحنه گردن کشی می کند که آن هم حل خواهد شد و بزرگتر خواهد شد.

• امسال اما اتفاق مهم دیگری افتاده است. علی خانی در اولین برنامه می گوید خسته تر از آن است که جواب منتقدین را بدهد و اتفاقا امسال که همه چیز در بهترین شرایط است بیشترین حمله به او می شود. تنها چیزی که فرق کرده این است: حالا هر ادمی در اپلیکشن ها و شبکه های اجتماعی هم رسانه خودش را دارد و هم مخاطب خودش را. هم آدم، یک رسانه!
• هم علیخانی و هم ماه عسل طی این سالها با همه اشتباهات مسیر خوبی طی کرده اند و قطارشان رو به جلو دارد حرکت می کند. مردم هم همیشه به قطار در حال حرکت سنگ می زنند. حالا در جیب هر یک از مردم یک سنگ و یک رسانه قرار گرفته. اینها قبلا هم بوده ولی وسیله پرتابش نبوده. این است که فکر می کرده همه چی آرام است. علی خانی و ماه عسل باید از این سنگ های مردمی خوشحال باشند.

• بهتر است علیخانی برخلاف آنچه در اولین برنامه امسال گفت خسته نباشد. اگر این حرفها نبود باید نگران می شد.